પક્ષીઓ વિશે જાણવા જેવું
- પક્ષી સ્વતંત્ર રીતે ઊડવાની ક્ષમતા ધરાવતું એક માત્ર પ્રાણી છે.
- પક્ષીઓનું મુખ્ય પોષણ બીજ અને ફળો છે, પરંતુ તેઓ કેટલીકવાર જીવાંતસાપેને પણ ખાય છે.
- પક્ષીઓની વિભિન્ન જાતિઓ 10,000 થી વધુ છે.
- પક્ષીઓ પાસે ખાસ કરીને કલરફુલ પાંખો હોય છે, જે તેમને માનવ મસ્તિષ્ક માટે આકર્ષક બનાવે છે.
- પક્ષીઓનો પ્રવાહવાહક રક્તવાહિની વ્યવસ્થા (circulatory system) ખૂબ જ કાર્યક્ષમ હોય છે.
- પક્ષીઓનું પંખો ઢાંકવાનું અને ઉડવાનો વ્યવહાર તેમના મસ્તિષ્કમાં નિર્ધારિત છે.
- ઘણી જાતિ પક્ષીઓ સસ્તું અને મીઠું પીડે છે.
- કવિઓ અને લેખકોએ ઘણા કૃતિઓમાં પક્ષીઓના જ્ઞાનનો ઉપયોગ કર્યો છે.
- ગેટ ટોક (mouth-to-mouth) ખાતર પક્ષી ભોજનને પોતાની જાતિ માટે ખોરાક આપવા માટે વાપરે છે.
- કેટલાક પક્ષી જાતિઓ પ્રવાસી (migratory) હોય છે અને વિવિધ ઋતુઓમાં એમાંથી એક દેશથી બીજામાં જઈને વસે છે.
- વોલ્ફી નામનું પક્ષી આસામમાં ખાસ છે અને આનું વિશેષ રૂપ એ છે કે આનું ઘર્ષણ પધ્ધતિથી શરીર પ્રગટ થતું નથી.
- મિનરા પક્ષીઓના અવાજનો શોખીન છે, જે અન્ય પક્ષીઓને ખૂણાવટ કરવા માટે અવાજ બનાવી શકે છે.
- પાંખો તેમજ ઘન અને વાયરસ સામે અસરકારક છે.
- એક્સપ્લોરર યૂઝિંગનો વિશ્વમાં 80% થી વધુ પક્ષી પ્રજાતિ એ પરિબળ છે.
- એક મોડર્ન માનવ માટે પક્ષી પ્રજાતિઓનું અભ્યાસ ખાસ કરીને મહત્વપૂર્ણ છે.
- કેટલાક પક્ષી જાતિઓ જેમ કે મગજ (Parrot) અને ચોકલેટ (Cuckoo) કવિઓની પંખો દ્વારા ઉલટાવા માટે જાણીતી છે.
- મેટામોર્ફિઝમ (Metamorphosis) કેટલીક જાતિઓમાં, જેમ કે હંમિંગબર્ડ, પાંખોમાં પાંખોની વિવિધતા ધરાવે છે.
- પક્ષી જાળવણી વિશ્વની પર્યાવરણ સંરક્ષણ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
- કેટલીક પક્ષીઓ આખરે સંસ્કૃતિક પરિપ્રેક્ષ્ય માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
- પંખી વાયુતત્ત્વ પણ સમજણનો ભાગ છે.
- રાત્રિના પક્ષી અને દિવસના પક્ષી વચ્ચેનો તફાવત વિવિધ પરિપ્રેક્ષ્યોમાં છે.
- સૌથી મોટી પક્ષી પ્રજાતિ એ ઓસ્ટ્રિચ છે.
- હિમાલયના ખૂણાઓમાં ખાસ કરીને કૂલમધ્યમ જેટલી પક્ષી પ્રજાતિઓ મળે છે.
- દરિયાઈ પક્ષી મીઠા પાણીમાં રહેવા માટે ખાસ રીતે એડાપ્ટ કરેલી છે.
- કુદરતી રીતે બકરિયા (Osprey) ની પાંખોની સાફ સફાઈને કારણે તેની વિશિષ્ટતા છે.
- હમિંગબર્ડની પાંખો તેજીથી ઉડવા માટે અનુકૂળ છે.
- પાંખો વચ્ચે ગોલિયાથે આંતરિક મેટેબોલિઝમ દર્શાવતી છે.
- ભારતીય સબકન્ટીનીકર્તાઓ ખાસ કરીને સુંદર પક્ષીઓની જાતિઓનો અભ્યાસ કરે છે.
- સૂકાઈને પાંખો દરેક સિઝનમાં અવલંબિત હોય છે.
- શ્રાવણ દરમ્યાન શ્રાવણ પક્ષી કે જે વાતાવરણ સુધારક તરીકે ઓળખાય છે, એ વિલક્ષણ છે.
પક્ષીઓ વિશે જાણવા જેવું
- મોર: મોર એ ભારતનો રાષ્ટ્રીય પક્ષી છે. તેની ઝાંખી અને રંગીન પાંખો ખુબ પ્રસિદ્ધ છે. તે મોટે પક્ષી હોવા છતાં, મોર તેનાં પાંખોથી અતિ આકર્ષક નૃત્ય કરે છે.
- ગુરૂદ્વારા બુલબુલ: બુલબુલ એ એક મીઠી અવાજમાં ગાતા પક્ષી છે. તે સામાન્ય રીતે મેક અને કીચડવાળા પ્રદેશોમાં જોવા મળે છે અને તેનું અવાજ ખુબ મનોરંજનકારક હોય છે.
- ઉટલી: ઉટલી એક મોટું અને શક્તિશાળી પક્ષી છે, જે સંભવિત રીતે 9 ફૂટ સુધીનો ઊંચાઈ ધરાવે છે. તે પક્ષીનું એક સારા ઉડનક્ષમ હોઈ, તે આપણી પરિસ્થિતિથી દૂર જવા માટે વિશેષ છે.
- હરિયાળી: આ પક્ષી સામાન્ય રીતે ભારતમાં મળતી ઘણી પ્રજાતિઓ છે. તે માટેનો પ્રકૃતિમાં તેના ઘરની ચાદર અને પાંખો પૃથ્વી પર મનોરંજન કરે છે.
- કાગડો: કાગડો એ એક અનોખો અને બુદ્ધિશાળી પક્ષી છે. તે ઊંચે પણ ઉડવામાં મહત્વપૂર્ણ છે અને માણસોની સહાય માટે સુશ્રાવ્ય કાર્ય કરે છે.
- ફાલ્કન: ફાલ્કન એ ખુબ જ તેજસ્વી અને પાતળું પક્ષી છે. તે ઝડપથી પ્રાણી પકડી શકે છે અને તે જંગલ અને ખાલી વિસ્તારોમાં વસે છે.
- કબીલ: કબીલ એ પ્રકૃતિના ઝાંખા અને સૌથી ગુલાબી રંગોની સાથે મળતી મોટી પાંખ ધરાવતું એક લોરેક્ટ પ્રકારનું પક્ષી છે.
- તિતા: તિતા એ ખૂણાની તરફ ઊડીને અને રંગભર્યા પાંખોથી રંગીન જગ્યા પર વસે છે. તે ઘણા જાતોના ખોરાક ખાવામાં આતુર છે.
- સનફિશ: સનફિશ એ એક ઉત્તમ જીવાણું જે શાંત જળો પર વિમાની રીતે ભટકી જાય છે. તેની કાંખકામદાર કાંઠોને મેલ ચિહ્ન બનાવતી નજરી શ્રેષ્ઠ સાથે સંતુષ્ટ કરે છે.
- ગોતો (Eagle): ગોતો એ વિમાનના પ્રકૃતિમાં સૌથી શક્તિશાળી અને મોટા પક્ષીઓમાંથી એક છે. તે શિકાર માટે તીવ્ર નજર અને શક્તિશાળી પાંખ ધરાવે છે.
- ટારકોઈ: આ પક્ષી ખૂબ જ તેજ અને અત્યંત ઝડપી ઉડતી છે. તે શિકારના વિમાનો તરીકે ઓળખાય છે, અને તેની પાંખોની રચના તેને હવાવટથી વિમાની રીતે ઉડાવવાનું સક્ષમ બનાવે છે.
- પાંજરો (Parrot): પાંજરો એ લોકપ્રિય પતિ પક્ષી છે જે પોતાની પ્રતિબિંબ દ્વારા વિચિત્ર અવાજો અને માનવીની ભાષા નકલ કરી શકે છે.
- સેંલ (Sparrow): સેંલ એ નાના કદનું અને મીઠું અવાજ ધરાવતું પક્ષી છે. તે તમામ પ્રકારે ખાધો અને ઘરના આંગણામાં જોવા મળે છે.
- હુપર (Hoopoe): હુપર એક રંગીન અને વિશિષ્ટ પાંખો ધરાવતો પક્ષી છે. તેનો ફુલક્રાઉન ટોચ પર આવેલ હોય છે જેની અસરદાયક સુંદરતા છે.
- ફિન્ચ: ફિન્ચ એ એક નાના કદનું અને ગાંધીઓ સાથે સ્વરથી સજ્જ પક્ષી છે. તે ફળ, બીજ અને નાના ઇન્ટરવલ પર ખાવામાં ખૂબ પ્રિય છે.
- હેમિંગબર્ડ: હેમિંગબર્ડ એ એક નાના, તેજ અને મસાલો પકડતા પક્ષી છે. તે પોતાની પાંખને એક સ્થાન પર ઝડપી અને સતત પંક કરી ઉડાવે છે.
- પેલિકન: પેલિકન એ મોટું પક્ષી છે જેનો વિશિષ્ટ લંબાવેલું દમ છે, જેને તે મચ્છલી પકડવા માટે વાપરે છે.
- લેમુર: આ એક લંબેલા પાંખો ધરાવતું પક્ષી છે, અને તેને છત પર ઉડાવવાનો આનંદ છે. તે જંગલના વિસ્તારોમાં રહેવુ પસંદ કરે છે.
- લોકકડી (Ostrich): લોકકડી એ સૌથી મોટું terrestre પક્ષી છે જે ઉડી શકતું નથી, પરંતુ તે ખૂબ જ દ્રડ અને ઝડપથી દોડે છે.
- કિલ (Kingfisher): કિલ એ એક સુંદર અને રંગીન પક્ષી છે જે મચ્છલીઓ પકડવા માટે પ્રખ્યાત છે. તે પાણીમાં ઝડપી ઊડીને શિકાર કરે છે.
- ડક (Duck): ડક એ પાણીમાં રહેતા પક્ષી છે, જે સારા ત્વરિત યાત્રા કરવા માટે જાણીતા છે. તે પાણી અને જમીન પર આરામ કરતો છે.
- એલ્બેટ્રોસ (Albatross): એલ્બેટ્રોસ એ વિશાળ પાંખો ધરાવતું એક દરિયાઈ પક્ષી છે, જે લાંબા અંતરે ઉડી શકે છે.
- લકમો (Vulture): લકમો એ શિકારી અને સૂકા વિસ્તારોમાં રહેતા મોટા પક્ષી છે, જે કાર્ગોલને ખાવા માટે સારી રીતે ઓળખાય છે.
- સ્વાન (Swan): સ્વાન એ હળવો અને સુંદર પાણીમાં રહેતો પક્ષી છે, જે પોતાના ગુલાબી અને સફેદ પાંખોથી જાણીતું છે.
- ટૂલૂ (Turkey): ટૂલૂ એ એક મોટું જમીન પર રહેતો પક્ષી છે. તેનાં રંગીન પાંખો અને ઊંચા અવાજ સાથે ઓળખાય છે.
- ગેટો (Pigeon): પિજરો એ નાના અને સામાન્ય રીતે શહેરમાં જોવા મળતા પક્ષીઓ છે. તેઓ આફિસી અને બિનમુલ્ય અવાજોમાં ખૂબ સુંદર લાગતાં હોય છે.
- ઊટકડી (Peacock): ઊટકડી એ ભારતના રાષ્ટ્રીય પક્ષી છે, જેના ઝાંખી અને રંગીન પાંખો મોહક છે. તેનો નૃત્ય એ પક્ષીવિશ્વમાં શ્રેષ્ઠ છે.
- બટફ્લાય (Butterfly): બટફ્લાય એ પાંખો સાથે ઊડતું સુંદર પક્ષી છે જે ફૂલોથી ગુલાબી અને મધનો ખોરાક શોધે છે.
- હિરન (Heron): હિરન એ નદીઓ અને તળાવોમાં જોવા મળતો પક્ષી છે, જે નાની માછલીઓ પકડવા માટે એકટું આતુર રહે છે.
- કમલ (Crane): કમલ એ લાંબા પગ અને લંબાવેલા પાંખો ધરાવતો પક્ષી છે, જે રણમાં પોતાના વિધાનસબંધી ફૂડ માટે ઓળખાય છે.
- સ્કૅવેન્જર (Raven): સ્કૅવેન્જર એ એક બુદ્ધિશાળી પક્ષી છે, જેનાં કાળા પાંખો અને રસપ્રદ અવાજ તેને અનોખું બનાવે છે.
- ગ્રાઉન્ડ હગ (Ground Hornbill): આ પક્ષી જમીન પર રહેતા અને અવાજ સાથે સંકળાયેલા હોય છે, અને આદર અને મોખરી ના તરીકે ઓળખાય છે.
- લૂઝ (Kookaburra): આ વિશિષ્ટ પ્રજાતિનું પક્ષી એ હંસીને જેવી મીઠી અવાજ સાથે ઓળખાય છે, અને તે અત્યંત ખુશમિજાજી છે.
- સેમક (Seagull): સીમે ગુલફ અને દરિયાઈ પ્રદેશોમાં હકારાત્મક ક્રિયાવિધિઓ કરવા માટે પસંદ કરાતા પક્ષી છે, જેમ કે ખોરાક શોધવા માટે સમુદ્રનાં સંકોચ પર ઊડીને.
- ગ્રેટ એજલ (Great Egret): આ સારા અને સફેદ પક્ષી પ્રાધાન્ય આપતાં મીઠાં જળોમાં વસે છે અને લંબાવેલા પગ અને પાંખ ધરાવે છે.
- બ્રોઇન ક્લો (Bald Eagle): આ પક્ષી એ અમેરિકાનું રાષ્ટ્રીય પક્ષી છે. તેની સુંદર સફેદ હેડ અને મજબૂત પાંખોથી તે ખૂબ ઓળખાય છે.
- જિરૂટ (Mynah): મિનાહ એ મનુષ્ય સાથે વાતચીત કરવાનો કુશળતા ધરાવતો પક્ષી છે. તે વિવિધ અવાજો અને સંગ્રહો કરવા માટે પ્રખ્યાત છે.
- મહાન રેડ ટ્રક (Red-tailed Hawk): આ પક્ષી એ અમુક શિકાર માટે અનુભવી અને મજબૂત છે, જેના લાલ પાંખો અને તેજ મગજ તેને બીજા પક્ષીઓથી અલગ બનાવે છે.
- યેલ્લો-વિંગ્ડ પાઇડ (Yellow-winged Pied): આ પક્ષી એ અપવાદરૂપ લાઇટિંગમાં અને વાવાઝોડામાં જીવંત રહે છે.
- હકુ (Woodpecker): હકુ એ એક ખાસ પ્રકારનું પક્ષી છે, જે તેની ટૂંકી ટાંકી અને ટંકીને ટકરાવવાની શક્તિ માટે જાણીતી છે. તે ઝાડ પર ખોખલ ખોદી ખોરાક શોધે છે.
- એલક (Albatross): એલક એ દરિયાઈ પક્ષી છે, જે લાંબી ઉડાન ક્ષમતા ધરાવે છે અને વિમાનો જેવું લાંબા અંતરે ઉડી શકે છે.
- બેડલર (Black Swan): આ સ્વાનનું વિશિષ્ટ લાક્ષણિક ગુણ એ છે કે તેનું કાળો રંગ અને સુંદર પાંખ છે. તે મુખ્યત્વે ઓસ્ટ્રેલિયા અને ન્યૂઝીલેન્ડમાં જોવા મળે છે.
- ગ્રાઉન્ડ પિગિયન (Rock Pigeon): આ પક્ષી વિદેશનાં શહેરોમાં ખૂબ પ્રમાણમાં જોવા મળે છે. તે પોતાને અનુકૂળ ધરતી પર રહે છે અને એમાં કાળજીપૂર્વક ગોટ્ટી કરે છે.
- હૂપો (Hoopoe): આ પક્ષી તેના અનોખા ક્રાઉન જેવા પાંખોથી ઓળખાય છે. તે મોટાભાગે ઝાડ પર વસતા હોય છે અને મકખીઓ અને ચિકું પકડતા જોવા મળે છે.
- ઝેબ્રા પક્ષી (Zebra Dove): આ પક્ષી ઉત્તરીય અને દક્ષિણપૂર્વ એશિયામાં જોવા મળે છે. તે આકર્ષક માછલીઓ સાથે આસપાસના વિસ્તારોમાં રહે છે.
- વેડમ (Vulture): લકમો અથવા વેડમ એ બારેબાર્હાં, કુદરતી મરનારાં પ્રાણીઓથી ખોરાક મેળવનાર પક્ષી છે, જે તેની દ્રષ્ટિ અને શક્તિશાળી પાંખોથી ઓળખાય છે.
- મકડી પક્ષી (Spider Hawk): આ પક્ષી ખૂબ જ તેજ અને એફિશિયન્ટ શિકારી છે, જે મકડી અને નાના જીવાંતોને પકડવા માટે મ્હેકી રીતે ઝંપલાવવાનું કરે છે.
- બૂલી (Peafowl): બૂલી પક્ષી પંખોના રંગ અને સુંદરતાને કારણે દેશના સૌંદર્યમાં ભવ્ય અને વિખ્યાત છે. તે પોતાને મચ્છલી સાથે સુખી રહે છે.
- ગરગ (Cuckoo): ગર્દી પક્ષી પોતાને બીજા પક્ષીઓના ખંડકામાં ઉડાવવું પસંદ કરે છે, જેનો માછલી માટે પોષણ બની જાય છે.
- ફાલ્કન (Falcon): આ પક્ષી તમારી ઊંચી અને ઝડપી ઉડાન ક્ષમતા માટે જાણીતું છે. તે એક તીવ્ર શિકારી છે અને બીજું શ્રેષ્ઠ શિકાર બનવાનું પસંદ કરે છે.
- સ્કોટી (Kingfisher): સ્કોટી પાણીમાં શિકાર કરનાર પક્ષી છે, જે મચ્છલી પકડતા, પાણીના નીચે સુધી ઊડી શકે છે.
- બુઝ (Ostrich): આ એ પંખો ધરાવતો પક્ષી છે, જે ન નડી શકે પરંતુ આ ઝડપી દોડ કરવા માટે જાણીતું છે. તે દુનિયાનો સૌથી મોટો જમીન પર રહેતો પક્ષી છે.
- વેટલાન (Tern): આ પક્ષી દરિયાઈ વિસ્તારોમાં રહેતા અને પકડતા નાના મચ્છલીઓ માટે જાણીતું છે.
- લેમૂર (Flamingo): લેમૂર એ વિશિષ્ટ પરિપ્રેક્ષ્ય ધરાવતું પક્ષી છે, જેના લાંબા પગ અને આલમરમાં ઉંચા મોઢા સાથે તે વિશાળ મીઠા પાણીના તળાવમાં જોવા મળે છે.
- ટીટ (Titmouse): આ પક્ષી દરિયાઈ અને ઘેરાં વિસ્તારના મક્કમ વિસ્તારોમાં જોવા મળતી શરમાળ અને મિઠ્ઠી અવાજ ધરાવતી છે.
- જાકો (Jaco Parrot): આ પક્ષી શાંતિ અને મીઠા અવાજ માટે ઓળખાય છે. તે એશિયાઈ નદીઓની આસપાસ રહેતા પક્ષીઓમાં પરિચિત છે.
- બ્લેક બુલબુલ (Black Bulbul): બ્લેક બુલબુલ એ એશિયાઈ પ્રદેશોમાં જોવા મળતું એક શ્રેષ્ઠ અવાજ ધરાવતું પક્ષી છે.
- રોબિન (Robin): રોબિન એ એક પ્રખ્યાત પક્ષી છે, જે સાપ અને અન્ય જીવાતોને પકડવામાં ચંચળ રહે છે.
- વાબર (Wader): આ પક્ષી દરિયાની રેતીમાં ત્રાટકીને મચ્છલીઓ અને બીજાને પકડતા જોવા મળે છે.
- સ્નાઇક બર્ડ (Snakebird): આ પક્ષી જેવો નામ ધરાવતો પક્ષી, તેનો મોઢો સ્નાઇકના મુખ જેવો હોય છે. તે મુખ્યત્વે પાણીમાં પકડવાનું પસંદ કરે છે.
- મિન્હા (Myna): મિન્હા એ એક નાનું પક્ષી છે, જે ઘણીવાર શહેરોમાં અને ઊંચી મકાનોમાં જોવા મળે છે.
- હકુ પકડી (Woodcock): આ પક્ષી જમીનમાં ઘૂમતા અને મચ્છલીઓ પકડતા, તેનું મુખ્ય શિકાર છે.
- દોફ (Dove): ડોવિંગ પક્ષી શાંતિ અને પ્રેમના પ્રતીક તરીકે ઓળખાય છે, અને તેની વ્હાઇટ રંગની પાંખો દરેક સંસ્કૃતિમાં દર્શાવવી છે.
- લેસિંગ (Lesser adjutant): આ વિશિષ્ટ પ્રજાતિનું પક્ષી એ મુખ્યત્વે એશિયાઈ પ્રદેશોમાં રહેતા છે.
- ગુલ (Gull): ગુલ એ દરિયાઈ પક્ષી છે જે મોટા પ્રમાણમાં દરિયાઇ ખોરાક માટે સક્રિય રહે છે.
- ટોમટ્રુક (Tomtit): ટોમટ્રુક એ એક નાનું પક્ષી છે, જે સામાન્ય રીતે ઊંચી ઝાડ અને છોડ પર રહેતો છે.
- કાચો (Cormorant): આ પક્ષી દરિયાઈ વિસ્તારમાં મચ્છલીઓ પકડવા માટે જાણીતી છે, તેના પાંખોએ તેને શ્રેષ્ઠ કુશળ શિકારી બનાવે છે.
- માર્મોટ (Marmot): આ પક્ષી પૂરેપૂરે ધરતી પર રહેતું, ખૂબ જ ગરમ માળખામાં જીવન વ્યતીત કરે છે.
- હેન્સી (Wren): હેન્સી એ એક નાનું, મિઠ્ઠું અને ઝડપથી ઉડતું પક્ષી છે, જે ઘરો અને આસપાસના ઊંચા વિસ્તારોથી પાંખ નાખે છે.
